Almanca zamirler ben-sen-o ve diğerleri

Esakademi online dershane: ekiple tanışın… ben,sen, o ve diğerleri

Herkese Merhaba,

Yeni bir online dersimize daha hoş geldiniz,bugün sizlerle nominativ kişi zamirlerine bir göz atıcaz…tamam tamam..neyse gramer deyip sizi korkutmak istemiyorum hadi onlara “ben, sen ve ekibin gerisi” diyelim. İki sebepten ötürü bunlara bakma gereği duyuyoruz:

1)      Bunlar çok önemlidir çünkü birinin ya da bir şeyin ismini söylemeden hitap etmenize izin verir

2)      Fillerin çekiminde kullanılır

İşte ekibimiz:

ben                 – ich     (okn: ikh şu an)

sen            – du     (okn:  du:)

o            – sie     (okn: zi: )

o              – er       (okn: e:r)

o                – es      (okn:es Eskişehir’in ilk iki harfi gibi )

biz            – wir     (okn: via)

siz hepiniz    – ihr     (okn: iır)

onlar         – sie      ( okn: zi:)

İşte kahramanlarımız bunlar. Bunları öğrenmek çok zor değil. Bunların içinde insanlara öğrenmesi zor gelen “siz hepiniz”. Her nedense birçok kişinin bu formu kullanmada zorluk çektiğini düşündüm, eğer bir dinleyici kitlesi içinde belirli birini kastetmiyorsanız bu tek biri değil herkes demek. Şimdi bilmeniz gereken birkaç şey var o yüzden okumayı burada yarıda kesmeyin.

1)      “o” demek için almanca ayrı ayrı kelimeler vardır. Bunun nedeni cinsiyetler, Almanca’ da üç tane isim cinsi vardır: dişil, eril, cinsiyetsiz. Her şey bu üç isim cinsinden birine sahiptir. Öyleyse “o” için üç ifade mevcuttur –die,der ve das. Bundan sonra r eril isimleri e dişil isimleri ve s cinsiyetsiz isimleri temsil edecek.İsimlerdeki cinsiyetlerin bir mantığı var mı? üzgünüm ama yok.Hepsi sallama uyduruk sıradan.Bir bayan e-die Frau ve bir adam r-der Mann buraya kadar iyi hoş güzel ama bir kız çocuğu cinsiyetsiz s(neutral) – das Mädchen ve bir mutfak eşyası lavabo (e) –die Spüle…bundan sonra kadınlara lavabo şakası yapmayacağım.

2)      Şimdi daha önce İspanyolca,Fransızca ve İtalyanca gibi roman dillerini öğrenmeye çalışanlardan bazılarınız “Allah’a şükür daha önce düzensiz cinsiyetleri öğrenmişim,o çabalarım açığı kapatır” diyecek.Üzgünüm ama sizi hayal kırıklığına uğratmak zorundayım. Almancadaki düzensiz roman dillerindeki düzensiz değil.Almanca’da güneş parlak, hayat veren güvenilir bir kadındır –die Sonne ve ay benzi atmış,utangaç her zaman çocuklarının yanında olmayan bir adamdır – der Mond. Buna karşın Romen dillerinde güneş eril iken ay dişildir.Bu yüzden karşılaştığın her şeyin cinsiyetini öğrenmeyi dene.Hemen öğrenmem lazım diye endişelenme akıcı konuşmaya sahip talkshow’cuların spikerlerin bile cinsiyet tahminleri bazen tutmuyor.Ama biz aklımızda tutacağımız asıl noktaya geri dönelim.Aşağıdaki gibi bir cümle:

Bir pizza satın aldım ama o lezzetli değildi.

Almancası:

Ich habe eine Pizza gekauft, aber sie war nicht lecker.

Bu cümlede “sie” bayan zamiri olmasına rağmen pizza cansız ve cinsiyetsiz bir varlıktır. “es” dememiz gerekir diye düşünebilirsiniz ama Pizza Almancada dişil bir isimdir, o nedenle dişil zamir “sie” kullanmak durumundayız. Bay insanlar için “er” bayan insanlar için “sie” ve kişi dışı şeyler(yağmur yağıyor=es regnet)  için “es” kullanıyoruz. Ama diğer şeyler için bu cinsiyet isimlerinden hangisini kullanacağınızı bilmeniz gerekir.

Dikkat etmeniz gereken ikinci bir nokta Almancadaki 4 durumdur, 3 tanesini dersimizde ele alacağız. Dördüncü durum, neyse ya şimdi sadece onun varlığını kabul edelim ve burada bırakalım. Acil olarak ona ihtiyacımız yok.

Birçok insan her biri farklı harf değişikliği gösterdiği için ismin hallerini sinir bozucu buluyor. İsmin hallerini farklı bir kıyafet olarak düşünebilirsiniz. Her durumun farklı bir görevi vardır mesela iş hali, boş vakit hali ve eğlence hali. Öyleyse her ne zaman biri ya da bir şey iş yapacağı vakit belirli bir tarza ve belirli bir şekle girecek. Tabi ki bu durumda zamirlerinde belirli olması gerekir. Yani yukarda söz edilen arkadaşlar (Ich,du vb.) kişi zamiri ekibinin durum -1 için kostümü ve diğer durumlar için kostümleri vardır. ich, du, sie, er, es, wir, ihr, sie durum -1’deler.Bunlar “eylem-kostümü” giyerler. Neden eylem-kostümü? Çünkü bu tarzı işi kendileri yaptıkları zaman giyerler. Aslında bu varsayılan(default) kostümdür . Yani sözlükteki resimler “eylem-kostümü” ile yapılmıştır. Eylem-kostümü giyenler bir cümledeki eylemi yapanlardır.

Sen 24 yaşındasın.

Du bist 24 Jahre alt.

Ben sana bir şey soruyorum.

Ich frage dich etwas.

İkinci örmekte sen sadece yerinde oturuyorsun ve eylemi ben yaparken ilk örnekte sen 25 yaşında olma eylemini yapansın.Tamam da ikinci cümlede “sen” nasıl “seni” oldu? Diyeceksiniz. Sormak fiilinden kaynaklanan bir durum.Normalde biz bir şeyi sorarız yani sormak fiili akkusativ(ismin –i) halini gerektirir.Ancak Türkçe’de sormak fiili hem ismin –i halinde hem de –e halinde kullanılır –sana soruyorum, seni soruyorum gibi.Fakat Almanca’da sormak fiili her durumda gerçek anlamda(ismin –i) kullanılır.O halde ikinci cümlede –du tembel kostümünü giyiyor.Bu durum İngilizcede bile var, “he” bazen tembel kostümü giyip “him” oluyor.Fakat bu konular Almanca’da biraz daha ayrıntılı.

Şu an onların hepsini hatırlamak zorunda değilsiniz, akılda tutmanız gereken ve önemli olan bu derste gördüğümüz kelimelerin aktif(iş) kostümlerini giydiğidir.Onlar ilk durumdalar. Diğer giyimler farklı görülebilir, bazen benzerler fakat şimdi onlar hakkında kafa yormaya gerek yok.

Hakkında bazı şeyler söylemek istediğim üçüncü şey ise “sie” –bu hem o(bayan) hem de onlar demektir. Fakat “sie” kibar olmak için yeterli değil.  Arkadaşlarınıza ya da aynı yaşta olduğunuz insanlara “du” diye hitap edebilirsiniz, ancak bu kişi üniversitedeki profesörünüz ise ona “Sie” diyerek hitap etmeniz gerekir. Çünkü “du” samimi bir hitap tarzı olduğu için nezaketsiz bir söylem olur.

O zaman hadi şimdiye kadar ne öğrendik tekrarlayalım. Tekil kişi zamirleri:

Ich, du, sie/er/es

Çoğul kişi zamirleri:

wir, ihr, sie

Bunlar birinci durumdalar öyleyse iş kostümlerini giyiyorlar. Şimdi bu kelimelerle fiillerin üzerine gidebiliriz ve basit ama içeriğinde anlam yüklü cümleler kurabiliriz.

This post can be read in English