Emir kipi (Imperativ)

21 Mart, 2023 Ahmet Bergmann 2 Yorum 1587 Defa okundu

Ünite 6

Emir kipi(Imperativ)

Emir kipi nedir?

Emir kipi insanlara bir şey yaptırmak için verilen talimat ve yönergelerdir.

Türkçede emir kipi

Türkçede emir kipi fiilin kökü kullanılarak kurulur

gitmek → eve git!, açmak → kitaplarınızı açın!, kapamak → pencereyi kapatın!

Almancada dört farklı biçim vardır

Almancada emir kipi biraz karmaşıktır. Bir kişiye mi yoksa birden fazla kişiye mi hitap ettiğinize bağlı olarak farklı biçimler vardır. Almancada ayrıca emir kipinin resmi ve resmi olmayan biçimi vardır.

Emir kipi – Genel bakış

işte emir kipinin farklı biçimlerine genel bakış

	tekil		çoğul
	du	Sie	ihr	Sie
kommen	Komm.	Kommen Sie.	Kommt.	Kommen Sie.
warten	Warte.	Warten Sie.	Wartet.	Warten Sie.
sprechen	Sprich leise.	Sprechen Sie leise.	Sprecht leise.	Sprechen Sie leise.
anfangen	Fang an.	Fangen Sie an.	Fangt an.	Fangen Sie an.
haben	Hab Geduld.	Haben Sie Geduld.	Habt Geduld.	Haben Sie Geduld.
sein	Sei vorsichtig.	Seien Sie vorsichtig.	Seid vorsichtig.	Seien Sie vorsichtig.

Gördüğün gibi du, Sie ve ihr formu birbirinden oldukça farklıdır. Resmi emir kipinin tekil ve çoğul hali aynıdır.

Daha ayrıntılı olarak emir kipi

İşte daha ayrıntılı olarak farklı biçimler.

Bir kişiye samimi şekilde hitap etmek (du formu)

Samimi tekil veya du formu, yakından tanıdığımız bir kişi için kullanılır – çocuklar, aile veya yakın arkadaşlar.

Yapılışı

bir fiilin ek almamış kökü

komme-en             →	komm	Komm her!	Buraya gel!
trink-en	trink	Trink weniger!	Az iç!

Düzensiz biçimler

Şimdiki zaman çekimlerinde düzensiz olan fiiller emir kipinde de düzensizlik gösterir.

• kökü d, t, ünsüz + m veya ünsüz + n ile biten fiillerde köke e eklenir:

warten	→	wart (+-e)	Warte.	Bekle
atmen		atm (+ -e)	Atme schneller.	Daha hızlı nefes al

• çekimlenirken kökünde sesli harf değişikliği olan fiillerin emir kipinde de aynı sesli harf değişikliği olur:

sprechen	→	sprich	Sprich leise.	Sessizce konuş.
lesen		lies	Lies die Zeitung.	Gazeteyi oku.

• Ama a’dan ä’ye dönüşen fiiller değişmez, bunlar emir kipi için sadece fiilin kökünü kullanır:

fahren	→	fahr	Fahr rechts!	Soldan gidin!
tragen		trag	Trag das rote Kleid.	Kırmızı elbiseyi giy.

Ayrılabilen fiiller

Bu fiillerin eki ayrılır ve çekimli fiilin sonuna veya cümlenin sonuna gider

anfangen	→	fang … an	Fang an!	Başla.
mitmachen		mach … mit	Mach mit!	Bize katıl!

Haben ve sein

haben ve sein düzenli gibi davranır. Fiilin kökün kullan

hab-en	→	hab	hab Geduld.	Sabırlı ol
sei-n		sei	Sei vorsichtig.	Dikkatli ol

Resmi olarak emir vermek(Sie form)

Yapılışı

Fiili şimdiki zamanda Sie için çekimliyoruz ve özne ile fiili yer değiştiriyoruz. Unutmayın resmi emirlerde Sie atılmayacak.

kommen	→	Kommen Sie, bitte.	Lütfen geliniz.
warten		Warten Sie!	Bekleyiniz!

Ayrılan fiiller

Ayrılan fiiller yine ayrılır:

            anfangen → Fangen Sie bitte an. Lütfen başlayınız.

Birden çok kişiye resmi olmayan şekilde emir vermek(ihr form)

en az iki kişiye, veya samimi olduğunuz bir grup insana (çocuklar, aile veya arkadaşlar) emir verirken kullanılır

Yapılışı

Bunu yapmak için fiili sadece ihr için çekimle(köke -t ekle), eğer fiilin kökü n d, t, sessiz + m veya sessiz + n ile bitiyorsa araya “e” kaynaştırma harfi gelir.

Ayrılan fiillerin önekleri yine ayrılır

Örnekler

kommen	→	kommt, bitte!	Lütfen gelin!
warten		wartet auf uns!	Bizi bekleyin!
aufhören		hört mit dem Reden auf.	Konuşmayı kesin

Birden çok kişiye resmi olarak emir vermek(Sie-form)

Tekil ve çoğul Sie-form aynı şekilde oluşturulur(“Sie” çoğul çekimlenecek)

kommen	→	Kommen Sie, meine Herren.	Beyler, lütfen gelin
warten		Warten Sie!	Bekleyiniz!
eintreten		Bitte treten Sie ein.	Lütfen giriniz

Fiil ilk sırada

Gördüğünüz gibi Almanca emir cümlelerinde fill her zaman ilk sırada yer alıyor.

Ünlem işareti

Yazma dilinde emir cümlelerinin sonuna ünlem işareti koyarız. Bu verilen emirleri daha iyi vurgular.

Kullanım sıklığı

Almancada emir cümleleri oldukça sık kullanılır. Bu yüzden günlük hayatta emir cümleleri kullanmak kabalık ya da naziksizlik olarak görülmez.

Alıştırma 6.1

Parantez içinde verilen fiilleri kullanarak emir cümleleri kurun

z.B.: _________ Sie langsamer, bitte. (reden) → Reden Sie langsamer, bitte.

1  _________ Sie mir noch ein Bier, bitte.(bringen)

2  _________ Sie bitte die Rechnung.(schreiben)

3  _________ Sie doch bitte von Ihrem Urlaub.(erzählen)

4  _________ Sie bitte noch fünf Minuten.(warten)

5  _________ Sie _________!(anfangen)

6 _________ Sie mit dem Rauchen !(aufhören)

7  _________ Sie bitte ruhig.(sein)

8  _________ Sie ein bisschen Geduld.(haben)

Alıştırma 6.2

6.1 alıştırmasında verilen fiilleri bu sefer du-form için emir cümlesi kurun.

z.B.: 1Bring mir noch ein Bier, bitte.

Alıştırma 6.3

Yakın arkadaşınıza onun sağlığı hakkında tavsiyeler veriyorsunuz.You are giving your close friend advice about her health. Aşadakileri du-form için emir cümlesi yapın.

Beispiel: mehr Zeit für sich selber / haben → Hab mehr Zeit für dich selber!

1 mehr Gemüse / essen

2 mehr mit dem Fahrrad / fahren

3 mit dem Rauchen / aufhören

4 weniger / fernsehen

5 weniger Tabletten / nehmen

6 mehr Bücher über Gesundheit / lesen

7 mehr / schlafen

8 relaxter / sein

Alıştırma 6.4

Aşağıdaki cümleleri tercüme edin. Daha iyi pratik olsun diye du-form, Sie-form ve ihr-form için emir cümlesi kurun.

1 Lütfen başlayın.

2 Pencereyi aç.

3 Bana hesabı getirebilir misiniz lüttfen

4 Dikkatli ol.

Kontrol listesi?	✓
1. Almancada kaç farklı emir kipi vardır?
2. Tekil resmi olmayan emir kipi nasıl oluştururuz.
3. Resmi emir kipini nasıl ayırt ediyorsunuz?