Günün kelimesi “Der Abwash”

Günün kelimesi – “der Abwasch”
Merhaba bugün seninle der Abwasch (okn.:apvaş) kelimesinin anlamına göz atıcaz.

Der Abwasch, kesinlikle dünyada çok az kişinin üstesinden gelmekten zevk aldığı bir şeydir. Onun yüzünden dünyanın her yerinde ev işleri konusunda birçok kez kavgalar olmuştur. Hatta bulaşık makinesinin icadı bile alevlenen bu kavgaları önleyememiştir. Tabii insanların artık bulaşıkları kendi elleriyle yıkamaları gerekmiyor ama bulaşık makinesinin illaki açılıp kapanması gerekir.

Abwasch ismi temel fiil olan waschen kelimesini de içinde barındıran abwaschen fiilinden gelir. Waschen yıkamak, temizlemek demektir ve kirli olan her şey için temizlemek anlamında kullanılabilir. Arabalar, köpekler, kendinizi, kendinizin kısımlarını, bulaşıkları, elbiseler ve hatta uyuşturucudan kazanılan kara parayı aklamak anlamı için kullanabirsiniz. O zaman waschen ayrıca aklamak demektir. Waschen yukarda da saydığımız gibi değişik anlamları karşılayan bir fiildir, öyleyse waschen ile aşağıdaki gibi cümleler kurabiliriz:

Ich wasche meine Haare.

Du wäschst deine Hände.

Er wäscht sein Drogengeld.

waschen’ın ge-form’u gewaschen şeklindedir ve haben yani perfekt kullanım gerektirir. Bu fiilin gerçek geçmiş zaman kipi wusch şeklinde olmalıydı ancak bir anne çocuğuna yemek verirken aşağıdaki gibi sorarsa çok tuhaf olurdu:

Wuschest du dir die Hände?

Hast du dir die Hände gewaschen?

“Peki hangisi doğru olanı?” ya da “ikincisini kullanamayız mı?” diye  soruyorsanız insanların konuştuğu ikincisi ama siz bakmayın onlara alman arkadaşlarınızla birincisini söyleyin kesinlikle çok güleceksiniz.

Waschen çok fazla ek almaz, aldığı ekler ise:

wegwaschen, auswaschen, mitwaschen, reinwaschen, durchwaschen,  weißwaschen, verwaschen ve … abwaschen. Bunlar hayli çok zaten diye düşünebilirsiniz ama zamanınız olursa gehen fiili için kaç tane var bir bakın derim. Ab edatı genelde bir şeyi bir şeyden ayırmak, uzak tutmak demektir öyleyse abwaschen  her ne zaman bir yüzeyden bir şeyi temizlemek istediğinizde kullanılabilir.Örneğin: bir tabak,bir duvar ya da bir yüz(surat).

Die Mutter wäscht dem Kind das Gesicht.(Annesi çocuğun yüzünü temizliyor.)

Die Mutter wäscht dem Kind den Schmutz vom Gesicht ab.(Annesi kiri çocuğun yüzünden arındırıyor)

Birinci cümlede anne çocuğun yüzünü yıkarken ya da temizlerken ikinci cümlede çocuğun yüzündeki kirleri ortadan kaldırarak onu kirden uzak tutuyor. Abwashen fiilinin asıl anlamı bulaşıkları yıkamak demektir ve tek başına kullanılır. Aşağıdaki:

Ich muss abwaschen.

Cümlesi fiilin kullanımına ilişkin harika bir örnektir.Evet bulaşıkları yıkamalısınız. Şimdi tam olarak der Abwasch nedir? Bulaşıkları yıkama işlemi değildir – das Abwaschen bulaşık yıkama işlemidir. Pons ve leo’ya göre der  Abwasch’ın tercümesi yıkama, Google Translate de yıkama diye tercüme ediyor ama ben şahsen onları yıkama eyleminden ziyade, anlamını kirli tabak yığını gibi algılıyorum.Kitaplarda aşağıdaki gibi bir cümleye rastlayabilirsiniz.

In der Küche stand der Abwasch von einer Woche.

Bu demek oluyor ki birinin bir haftalık bulaşıkları mutfakta duruyor. Şimdi eğer mutfakta Abwasch varsa Almanca biz onu ne yapıyoruz? Pardon duyamadım “yıkıyoruz mu dediniz?” Türkiye’de olsa doğru ama Almanya’da biz onu “yapıyoruz”. Temizleme, yıkamak ya da halletmek demiyoruz peki ne diyoruz? Yapmak diyoruz. Eğer Abwasch’ınız çok büyük ise dikkat etmelisiniz.

Keine Angst, ich kümmere mich um den Abwasch.(merak etmeyin bulaşığı ben hallederim.)

Bu kulağınıza daha kahramanca gelebilir ama en yaygın ifade machen ile olanıdır.

Mein Freund macht nie den Abwasch. = Mein Freund wäscht nie ab.

Ich muss noch den Abwasch machen. = Ich muss noch abwaschen.

Abwash’ın grameri çoğulu olmadığı için gerçekten kolaydır. Abwasch’ınız eğer üzerine ekleme yaparsanız sadece büyür fakat her zaman tekdir ve her zaman bellidir. Abwasch dativ ve genitiv yapıda ilaveten bir ek harf almaz. Şimdi eğer bulaşık yıkamaktan nefret ediyor ve bu işi sizin yerinize yapacak makinenin adını bilmek istiyorsanız… onun adı die Geschirrspülmaschine’dir. Çok mu uzun? O zaman eline süngeri deterjanı al ve eski usülle yap :). Neyse gevezeliğimi bağışlayın hemen çenemi kapıyorum.

This post can be read in English