4 Kasım, 2012 A.Bergmann 10 Yorum 31298 Defa okundu

ALMANCADA AKTİF ve PASİF CÜMLELER – aktive und passive sätze im Deutschen

“ALMANCADA AKTİF ve PASİF CÜMLELER –  aktive und passive Sätze im Deutschen”  konusunu daha iyi anlayabilmek için önce bir kaç Türkçe cümle yazalım ve inceleyelim. “Ali arabayı yıkıyor” cümlesinde Ali özne durumundadır ve fiili yani eylemi, işi yapandır. Ali yapılan işten etkilenen değildir. “Araba” ise nesne durumundadır ve eylemden yani yapılan işten etkilenen durumundadır. Pasif cümlelerde yapılan işten etkilenen öğe cümlenin hem öznesi hem de nesnesi olur. Öznesi ve nesnesi aynı olmadığından yukarıda verilen örnek cümle aktif yapıdadır. Bir cümlenin aktif mi yoksa pasif mi olduğunu anlamak için yükleme şu soruyu sorarız:

—Eylem kim tarafından yapılıyor ?

 Yani kısaca “Kim tarafından” sorusunu sorarız. Eğer “Başkası tarafından yapılıyor.” cevabını alabiliyorsak cümle pasiftir, ama “Başkası tarafından” cevabını alamıyorsak o cümle “Aktif” bir cümledir.

“Araba yıkanıyor” cümlesine “kim tarafından yıkanıyor ?” sorusunu soralım. “Başkası tarafından” cevabını alabiliyoruz. O halde cümlemiz “Pasif” yapıdadır. Şimdi kuralı öğrendiğimize göre Aktif-Pasif konusunu Almanca için inceleyebiliriz.

1-ALMANCA AKTİF CÜMLELER

 

Almanca’da toplam 6 tane zamanda aktif cümle kurabiliriz. Bunlar:

1. Präsens ( Şimdiki Zaman )
2. [i]Präteritum / Imperfekt ( Öyküleme Biçimi )
3. Perfekt ( -di’li Geçmiş Zaman )
4. Plusquamperfekt (-mişli Geçmiş Zaman )
5. Futur I ( Gelecek Zaman )
6. [ii]Futur II (Gelecek Zaman-2 )

Şimdi bu zamanları ve hangi durumlarda kullanıldıklarını inceleyelim.

1.1-  Präsens ( Şimdiki Zaman )

 

İçinde bulunduğumuz anda yapmakta olduğumuz eylemleri ifade etmek için kullanılır.

z.B.: Ich gehe nach Hause. (eve gidiyorum. )
Er spricht am Telefon mit dem Lehrer. (Telefonda öğretmek ile konuşuyor )
Meine Mutter kocht Spaghetti in der Küche. ( Annem mutfakta spagetti pişiriyor. )
Ich weiß nicht, wo er jetzt ist. ( O şimdi nerde bilmiyorum. )

Şimdiki Zamanın Gelecek Zaman Anlamı

Ancak zaman kayması Türkçe dahil bir çok dilde olduğu gibi Almancada da vardır. “Ich gehe morgen nach Hause.” cümlesinde “morgen” zaman zarfını kullanarak cümleye gelecek zaman anlamı kattık. Cümle şimdiki zaman kalıbı ile kurulmasına rağmen “morgen” zaman zarfından dolayı “yarın eve gideceğim” anlamı ortaya çıktı ve cümle gelecek zaman kalıbına büründü.

 

Şimdiki Zamanın Geniş Zaman Anlamı

“Ich gehe ins Kino.” cümlesi de şimdiki zaman kalıbı ile kurulmasına rağmen, genel olarak yaptığımız bir alışkanlığımızı belirtmek istiyorsak “geniş zaman” anlamı kazanır. “Ich gehe oft ins Kino am Wochenende.” cümlesi şimdiki zaman kalıbı ile kurulmasına rağmen, sıkça yaptığımız bir alışkanlığı belirttiği için “geniş zaman” kalıbına büründü ve “Ben hafta sonları çoğu zaman sinemaya giderim” anlamı kazandı.

z.B.: Das Wasser kocht bei 100 Grad. (Su 100 derecede kaynar. )
Der Zug fährt vom Bahnhof um 8 Uhr ab. (Tren istasyondan saat sekizde ayrılır. )

1.2- Präteritum / Imperfekt

 

Bu zamanın Türkçede tam karşılığı yoktur. Cümlenin anlamına bakarak 3 tane durum ortaya çıkarabiliriz. Bunlar:

=> Geçmişteki Alışkanlıklarımız

=> Geçmişte Belirli bir Zaman Periyodunda Yaptığımız Şeyler

=> Perfek ile Benzer Şekilde -di’li Geçmiş Zaman Olarak

Präteritum’la ilgili bir kaç örnek cümle yazarak bu zamanı daha iyi anlamaya çalışalım.

— als ich 12 Jahre alt war, spielte ich Fußball. Jetzt spiele ich  Klavier. ( Ben 12 yaşındayken futbol oynardım. Şimdi piyano çalıyorum. )

— Ich spielte Fußball im Garten, während er in der Küche war. ( O mutfakta iken ben bahçede futbol oynuyordum. )

— Ich spielte Fußball gestern mit meinem Hund im Wald. (Dün ormanda köpeğimle futbol oynadım. )

Görüldüğü gibi tek bir zaman ( Präteritum ) ile kurulmuş cümleden birden çok anlam çıkabilmektedir. O nedenle cümleyi anlayabilmek için metnin konusunu ve akışını takip etmemiz gerekir.

1.3-Perfekt (-di’li Geçmiş Zaman)

 

Bu zamanın Türkçede tam bir karşılığı vardır.  Bu yüzden bu zamanı anlamak ve öğrenmek oldukça kolaydır. Perfekt bir cümle kurmak için “haben” ve “sein” yardımcı fiilleri kullanılır. Biz bu zamanı içinde bulunduğumuz ana kadar çoktan bitmiş, geçmişte olmuş, bitmiş olayları anlatmak için kullanırız. Bir cümlenin “haben” ile mi yoksa “sein” ile mi kurulacağına karar vermek için şu durumları göz önünde bulundurmalıyız:

    Bir hareket ya da hal, durum değişikliği bildiren fiiller “sein” ile

    Genelde içinde -i halinde bir nesne bulunduran cümleler “haben” ile kurulur.

z.B.: Ich habe heute Morgen das Auto gewaschen. ( Bu sabah arabayı yıkadım.)

Arabayı –i halinde bir nesnedir.

Ich bin in die Schule gegangen. ( Okula gittim. )

• Neyi gittim?
• Cevap yok.

Das Baby ist sofort eingeschlafen. ( Bebek çabucak uyudu. )

 !.. uyanıklıktan uyku durumuna geçiş hali o yüzden “sein” kullanılır. Artı uykuyu uyuyabiliriz.

• Neyi uyudu?
• Uykuyu “uykuyu” –i halinde bir nesne.

1.4- Plusquamperfekt (-mişli Geçmiş Zaman / Geçmiş Zamanın Hikayesi)

 

Bu zamanında Türkçede karşılığı vardır. Türkçedeki -mişli geçmiş zaman diğer bir ifadeyle “geçmiş zamanın hikayesi” bu zaman formunun tam karşılığıdır. Bu zaman formunu oluşturmak için “haben” ve “sein” yardımcı fiillerini Präteritum (=fiilin 2. hali) yani fiilin 2. halini kullanırız. Asıl fiil ise Perfekt’de olduğu gibi partizip (=PII=V3) yani fiilin 3. hali ile çekimlenmiş olarak cümlenin sonuna gider. “haben” ve “sein” yardımcı fiilleri çekimlenirken değişikliğe uğrar asıl fiilde bir değişiklik olmaz. Asıl fiil “Partizip” olarak cümlenin sonunda durur.

“haben” ve “sein” Präteritum Çekimleri

haben ve sein yardımcı fiillerinin şahıslara göre Präteritum çekimleri şu şekildedir:

haben

sein

 

 

1.5- Future I

Bu zaman formu ile gelecekte yapmak istediğimiz planları ifade ederiz ve “werden” yardımcı fiilini kullanırız. “werden” yardımcı fiili şahıslara göre çekimlenirken değişikliğe uğradığı halde asıl fiil mastar halinde cümlenin sonunda bulunur. “werden” fiilinin şahıslara göre çekimi şu şekildedir.

 

werden

1.6- Future II

Gelecekte belirli bir zaman diliminde, planlanan eylemi tamamlamış, yapmış olacağımızı ifade etmek için bu zamanı kullanırız.

z.B.: Ich werde meine Hausaufgaben gemacht haben. (Ev ödevlerimi yapmış olacağım.)

Future II Oluşturma Formu

werden + v3 + haben/sein

“werden” yardımcı fiili şahıslara göre çekimlenir, asıl fiil Perfekt (PII/V3) olarak cümlenin sonunda bulunur. Futur II’de “werden” yardımcı fiilinin diğer şahıslara göre çekimi şu şekildedir:

Şimdi bu 6 zaman formu ile ilgili birer örnek cümle verelim

Präsens: Ich mache meine Hausaufgaben. (Ev ödevlerimi yapıyorum.)

Präteritum: Ich machte meine Hausaufgaben. (Ev ödevlerimi yaptım /yapardım / yapıyordum.)

Perfekt: Ich habe meine Hausaufgaben gemacht. (Ev ödevlerimi yaptım.)

Plusquamfekt: Ich hatte meine Hausaufgaben gemacht. (Ev ödevlerimi yapmıştım.)

Futur I: Ich werde meine Hausaufgaben machen. (Ev ödevlerimi yapacağım.)

Futur II: Ich werde meine Hausufgaben gemacht haben. (Ev ödevlerimi yapmış olacağım.)

Daha fazla örnek

Du wirst in die Schule gegangen sein.(Okula gitmiş olacaksın.)

Ihr werdet nach Deutschland geflogen sein. (Almanya’ya uçakla gitmiş olacaksınız.)

Wir werden die Sätze erklärt haben. (Cümleleri açıklamış olacağız.)

2- PASİF CÜMLELER

Arabayı yıkıyorum. => Benim tarafımdan araba yıkanacak.

Almanca aktif bir cümleyi pasif yapmak için “werden” yardımcı fiilini kullanırız. Präsens bir cümle “werden” yardımcı fiili ile şu kurala göre pasif yapılır:

Präsens: werden + PII(V3)

–Das Auto wird von mir gewaschen. (Araba benim tarafımdan yıkanıyor.)

Pasif Präteritum: werden + PII(V3)

— Das Auto wurde von mir gewaschen. (Araba benim tarafımdan yıkandı.)

Pasif Perfekt: sein + PII(V3) + worden

— Das Auto ist von mir gewaschen worden. (Araba benim tarafımdan yıkandı.)

Pasif Plusquamperfekt: waren + PII(V3) worden

–Das Auto war von mir gewaschen worden. (Araba benim tarafımdan yıkanmıştı.)

Pasif Futur I: werden + PII(V3) + werden

–Das Auto wird von mir gewaschen werden. (Araba benim tarafımdan yıkanacak.)

Pasif Futur II: werden + PII(V3) + worden + sein

— Das Auto wird von mir gewaschen worden sein. (Araba benim tarafımdan yıkanmış olacak.)

3-MODALVERBEN MIT PASSIV

3.1- Präsens Passiv mit Modalverben

Präsens bir cümleyi modalverb kullanarak pasif yapmak için şu kuralı kullanabiliriz

Modalverb + PII(V3) + werden

— Das Auto soll heute von jemandem gewaschen werden. (Araba biri tarafından yıkansa iyi olur / yıkanmalı / yıkanması gerekir)

— Das Auto muss heute  von jemandem gewaschen werden. (Araba bugün biri tarafından yıkanmalı / yıkanmak zorunda.)

Veya cümleyi “Arabanın biri tarafından yıkanmaya ihtiyacı var.” olarak çevirebiliriz.

–Das Auto darf heute von jemandem gewaschen werden. (Araba bugün biri tarafından yıkanabilir / yıkanmaya izni var.)

— Das Auto kann heute gewaschen werden. (Araba bugün yıkanabilir. )

Görüldüğü gibi modalverb’in asıl fiil olarak kullanıldığı bir Präsens cümleyi pasif yapmak için sadece modalverb’leri çekimliyoruz.

3.2- Präteritum

Modalverb Präteritum + PII(V3) + werden

Präteritum bir cümleyi “modalverb” kullanarak pasif yapmak için sadece modalverb’in kendisini Präteritum yapmak yeterlidir. Cümlenin diğer öğelerinde bir değişiklik söz konusu değildir.

— Das Auto sollte heute von jemandem gewaschen werden. (Araba biri tarafından yıkansa iyi olurdu / yıkanmalıydı.)

— Das Auto konnte heute Morgen gewaschen werden, ob Peter nicht spät war. (Peter geç kalmasaydı araba bu sabah yıkanabilirdi / yıkanmış olabilirdi.)

Veya
Das Auto konnte heute Morgen gewaschen werden. (Araba bu sabah yıkanabildi.)

— Das Auto mussten heute Morgen gewaschen werden. (Araba bu sabah yıkanmalıydı / yıkanmak zorundaydı.)

— Das Auto durfte heute Morgen gewaschen werden. ( Araba bu sabah yıkanabilirdi./ Buna izin vardı.)

3.3- Perfekt Passiv mit Modalverben

Aşağıdaki kurala göre içinde modalverb bulunan bir cümleyi Perfekt Passiv yapabiliriz.

haben + PII(V3) + werden + modalverb

— Das Auto hat heute Morgen gewaschen werden müssen. (Araba bu sabah yıkanmalıydı.)

— Das Auto hat heute Morgen gewaschen werden können. (Araba bu sabah yıkanabilirdi.)

— Das Auto hat heute Morgen gewaschen werden dürfen. (Arabanın bu sabah yıkanmaya izni vardı / yıkanmalıydı.)

— Die Autos haben heute Morgen gewaschen werden müssen. ( Arabalar bu sabah yıkanmak zorundaydı.)

3.4- Plusquamperfekt Passiv mit Modalverben

İçinde modalverb bulunan bir cümleyi Plusquamperfekt Passiv yapmak için sadece “haben” yardımcı fiilini Präteritum forma sokarız. Cümlenin diğer öğelerinde bir değişiklik söz konusu değildir.

— Das Auto hatte heute Morgen gewaschen werden müssen. (Araba bu sabah yıkanmak zorundaymış.)

— Das Auto hatte heute Morgen gewaschen werden können. (Araba bu sabah yıkanabilirdi.)

— Das Auto hatte heute Morgen gewaschen werden dürfen. (Araba bu sabah yıkanabilirdi./buna izni vardı.)

— Die Autos hatten heute Morgen gewaschen werden müssen. (Arabalar bu sabah yıkanmak zorundaydı.)

3.5- Futur I  Passiv mit Modalverben

werden + PII(V3) + werden + Modalverb

— Das Auto wird heute Morgen gewaschen werden müssen. (Araba bu sabah yıkanmak zorunda olacak.)

— Das Auto wird heute Morgen gewaschen werden können. (Araba bu sabah yıkanabilecek.)

— Das Auto wird heute Morgen gewaschen werden dürfen. (Araba bu sabah yıkanabilir./buna izni olacak.)

— Die Autos werden heute Morgen gewaschen werden müssen. (Bu sabah arabalar yıkanmak zorunda olacak / yıkanma gereği duyacak.)

[i] Türkçe’de tam karşılığı yoktur, kullanıldığı yerleri dersin devamında ele alacağız.

[ii] Planlaması gelecek için kurulan ve yapılmış olacağı öngörülen eylemler için kullanılır. Buna da ders içinde değineceğiz.

Lütfen bu yazıda hata varsa bildiriniz

Yorum bırakmayı unutmayınız. Buraya tıklayarak dersi PDF olarak indirebilirsiniz.